Παρασκευή 30 Μαρτίου 2012

14.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΤΑ ΓΡΕΒΕΝΑ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΣ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ




Με μεγάλη συμμετοχή κόσμου, πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 24 Μαρτίου 2012, η εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου «Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ (1877-1911) του Ιωάννη Παπαδημητρίου, οι οποίοι με την παρουσία τους απέδειξαν ότι τιμούν την μνήμη και την προσφορά του Εθνομάρτυρα Αιμιλιανού.

Το βιβλίο παρουσίασε ο επιμελητής της Β΄ έκδοσης του κ. Απόστολος Παπαδημητρίου, γιός του συγγραφέα.
Για τον συγγραφέα αλλά και τον κ. Απόστολο Παπαδημητρίου και το σημαντικό συγγραφικό του έργο αναφέρθηκαν ο κ. Σίμος Ζαγκανίκας, εκ μέρους της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Γρεβενών και ο κ. Βασίλειος Αποστόλου, εκ μέρους του Συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης «Ο ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ», συνδιοργανωτές της εκδήλωσης.

Ο κ. Παπαδημητρίου γεννήθηκε το 1948 στη Σιάτιστα Κοζάνης, με καταγωγή από το Κοσμάτι, χωριό της μητέρας του, έζησε στα Γρεβενά έως το 1966 όπου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές. Είναι απόφοιτος του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και υπήρξε υπάλληλος της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού στην Κοζάνη. Είναι πρόεδρος του συλλόγου «Μακρυγιάννης» και μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης.
Συγγραφέας σημαντικών επιστημονικών εργασιών καθώς και της ιστορίας των Γρεβενών. Έχει ήδη εκδοθεί ο Α΄ τόμος του βιβλίου του «Σελίδες ιστορίας των Γρεβενών», ενώ για την έκδοση του Β΄ τόμου τόσο ο κ. Ζαγκανίκας όσο και ο κ. Αποστόλου ζήτησαν την συνδρομή του Δήμου Γρεβενών.
Είναι η δεύτερη εκδήλωση που κάνουμε με θέμα τον βίο του Εθνομάρτυρα Αιμιλιανού Λαζαρίδη με έντονη την παρουσία των δημοτών μας τόνισε ο Δήμαρχος Γρεβενών κ. Δημοσθένης Κουπτσίδης στο σύντομο χαιρετισμό του. Στις 9 Νοεμβρίου 2008 σε ειδική εκδήλωση στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση στο Διοικητήριο παρουσιάσθηκε ο Στ΄ τόμος των «Ιστορικών Αρχείων» «Αιμιλιανός, ο Εθνομάρτυς Μητροπολίτης Γρεβενών (1877-1911), του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη μας κ.κ. Σεργίου, μία σημαντική ιστορική καταγραφή.
Σήμερα έχουμε τη χαρά να κάνουμε μια παρόμοια εκδήλωση στο Δήμο με την παρουσίαση του βιβλίου του Ιωάννη Παπαδημητρίου από το γιό του Απόστολο, στο πλαίσιο μιας σειράς εκδηλώσεων που προγραμματίζουμε για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης των Γρεβενών από τον τουρκικό ζυγό. Αναφερόμενος στον Αιμιλιανό Λαζαρίδη τόνισε: ο καθημερινός αγώνας του Εθνομάρτυρα, ο οποίος μαρτύρησε τον Οκτώβριο του 1911, υπήρξε πρόδρομος της απελευθέρωσης στις 13 Οκτωβρίου του 1912 της πόλης των Γρεβενών, την οποία τιμούμε με τον πρέποντα σεβασμό κάθε χρόνο.











Απαντώντας στο αίτημα για την έκδοση του Β΄ τόμου του βιβλίου «Σελίδες ιστορίας των Γρεβενών» δήλωσε ότι θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια, παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν, να προχωρήσει ο Δήμος στην έκδοσή του.
Αμέσως μετά το λόγο πήρε ο κ. Παπαδημητρίου ό οποίος παρουσίασε τη ζωή του Εθνομάρτυρα μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του, έτσι όπως την έχει καταγράψει ο πατέρας του Ιωάννης Παπαδημητρίου.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στη αίθουσα συνεδριάσεων του Δήμου Γρεβενών.


Πηγή: greveniotis gr. /grevenaNEA.gr

Τρίτη 27 Μαρτίου 2012

6.ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ

6. ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ

Το 12ο  Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης που προήλθε από τις αρχαιρεσίες την 21η Μαρτίου 2012 έχει ως εξής:

Πρόεδρος, Μπουκάλης Δημήτριος
Γ.Γραμματέας, Αποστόλου Βασίλειος
Αντιπρόεδρος, Κολτσίδας Δημήτριος
Ταμίας, Λότσιος Αθανάσιος
Εφορος χορευτικού, Μανταλά Παναγιώτα
Μέλος, Ταγάρας Δημοσθένης
Μέλος, Φαρμάκης Γεώργιος




Για την Εξελεγκτική Επιτροπή
Πλιάτσιου Περιστέρα του Δημητρίου
Παπαγιάννης Ευθύμιος του Αθανασίου
Φαρμάκη Ξανθή του Κωνσταντίνου




Ο πρόεδρος                                  Ο  Γ. Γραμματέας


 Μπουκάλης Δημήτριος             Αποστόλου   Βασίλειος

Πέμπτη 22 Μαρτίου 2012

5.ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ


ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ



Κατά τις αρχαιρεσίες του συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης “ Ο ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ”  που πραγματοποιήθηκαν στις 21 Μαρτίου 2012 σε αίθουσα του Μπλιούρειου για την ανάδειξη του 12ου Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης τα αποτελέσματα έχουν ως εξής;

Ψήφισαν 168. Άκυρα 2. Έγκυρα 166.
Εκλέχτηκαν  για το Διοικητικό Συμβούλιο Τακτικά Μέλη

Λότσιος Αθανάσιος του Ιωάννη ψήφοι 108
Μπουκάλης Δημήτριος του Κωνσταντίνου ψήφοι 94
Αποστόλου Βασίλειος του Νικολάου ψήφοι 87
Φαρμάκης Γεώργιος του Αποστόλου ψήφοι 77
Ταγάρας Δημοσθένης του Γεωργίου ψήφοι 70
Μανταλά Παναγιώτα του Βασιλείου ψήφοι 60
Κολτσίδας Δημήτριος του Βάιου ψήφοι 59

Αναπληρωματικά μέλη
Ζολώτας Χρήστος του Ανδρέα
Δαλαμπίρας Νικόλαος  του Ζήση
Σαράφας Δημήτριος του Αθανασίου
Μανισιώτη Μαρία του Ευαγγέλου
Ζιάκας Κωνσταντίνος του Γεωργίου
Τυφόγλου Ασημίνα του Σταύρου
Τζήκας Ευθύμιος του Χαριλάου

Για την Εξελεγκτική Επιτροπή
Πλιάτσιου Περιστέρα του Δημητρίου
Παπαγιάννης Ευθύμιος του Αθανασίου
Φαρμάκη Ξανθή του Κωνσταντίνου

Δευτέρα 19 Μαρτίου 2012

4 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ (1668-1900)

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ (1668-1900)

Από το βιβλίο του δασκάλου και γραμματέα του συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης Βασίλη Αποστόλου.

Αναζήτηση στη Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης και την Εθνική Βιβλιοθήκη (Αθήνα) με ISBN:978-960-93-3473-0

α) Πρώτη Σχολή- Ελληνική Σχολή Κοζάνης (1668-1745)

            Όπως αναφέρει ο ιστορικός της Κοζάνης Παναγιώτης Λιούφης (1869-1926) η πρώτη σχολή που ιδρύθηκε και λειτούργησε στην Κοζάνη ήταν το 1668 με πρώτο δάσκαλο το Γεώργιο Κονταρή, τον μετέπειτα επίσκοπο Σερβίων και Μητροπολίτη Αθηνών Γρηγόριο ο οποίος δίδαξε για τρία χρόνια. Τη συντήρηση της σχολής ανέλαβε το Ταμείον της κοινότητας.
            Στη συνέχεια για τέσσερα έτη χρημάτισε δάσκαλος ο Κοζανίτης Νικόλαος ο Ορφανός. Παράλληλα δίδαξε για δεκαέξι έτη ο εκ Σερβίων έλκων την καταγωγή Νεόφυτος ο ιερομόναχος.
 Το έτος 1694 ο Κοζανίτης Γεώργιος Παρακείμενος διαδέχεται το Νεόφυτο ο οποίος διδάσκει για δεκατρία συναπτά έτη και συνάμα επιτελεί και το έργο του ιεροκήρυκος. Παράλληλα ασκεί και την ιατρική, και συνάμα φιλανθρωπικό έργο βοηθώντας τους συντοπίτες του ως προς την ένδυση και τον επισιτισμό.
Μετά την παραίτηση του Παρακείμενου Σχολάρχης αναλαμβάνει ο ιερεύς Σωτήριος Οικονόμος μέχρι τα εξήντα του χρόνια. Πρωτοστάτησε στην ανακαίνιση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου και προσπάθησε να ανεγερθεί στην Κοζάνη αρχιερατικός οίκος και να ονομασθεί η επισκοπή Σερβίων, σε Σερβίων και Κοζάνης. Τούτο επετεύχθη το 1745 επί Επισκόπου Μελετίου.
Το 1728 τα ηνία της εκπαίδευσης αναλαμβάνει ο εκ Καστορίας ιερεύς Σεβαστός Λεοντιάδης. Τον διαδέχεται ο από Λιβαδίου Χριστάκης το έτος 1738. Μετά την αποχώρησή του η Σχολή της Κοζάνης για δύο έτη έμεινε κλειστή και οι μέτοχοι παιδείας ιερείς παρέδιδαν μαθήματα κατ’ οίκον.

β) Στοά  (1747-1772)

Οι Κοζανίτες φιλομαθείς οι ίδιοι, φέρανε βαρέως το κλείσιμο της σχολής για τούτο δραστηριοποιήθηκαν. Πραγματοποιούν εράνους, ζητούν τη συνδρομή των απόδημων τέκνων, ιδρύουν τη νέα σχολή την επονομαζόμενη “Στοά”. Αρχικά λειτούργησε στο Επισκοπείο[1] το οποίο κτίριο είχε περιστύλια και τόξα, στη συνέχεια μετετέθη στον περίβολο του Αγίου Νικολάου εκεί που σήμερα είναι το δημαρχείο.
Πρώτος δάσκαλος ο εκ Κερκύρας καταγόμενος, ο περιζήτητος διδάσκαλος του Γένους ο ιεροδιάκονος Ευγένιος Βούλγαρης, δίδαξε κατά τα έτη 1747-1752. Δεύτερος δάσκαλος της Στοάς ήταν ο επιλεγείς υπό του προκατόχου Νικόλαος Βαρκούσης από Ιωάννινα ο οποίος ήλθε εν έτει 1750 και διηύθυνε το δημόσιο σχολείο της πόλης επί οκταετία. Συνέχισε επί διετία ο εκ Ραψάνης μαθητής του Βούλγαρη Διονύσιος ο ιεροδιάκονος. Ακολούθησε για ένα έτος και ήμισυ ο εκ Κοζάνης  ιερεύς Κωνσταντίνος. Για τρία έτη το 1757 χρημάτισε δάσκαλος ο Γεώργιος Σιανόπουλος ο εξ Ιωαννίνων. Το έτος 1760 για δύο έτη ο Ναουσαίος Δημήτριος Αναούτας. Για ένα έτος ο εξ Ηπείρου μοναχός Κωνστάντιος. Συνέχισε το 1763 για μία εξαετία ο εξ Αγράφων ιερομόναχος Κύριλλος ο οποίος με την αρτιότητα της διδασκαλίας του έδωσε αίγλη στη σχολή.

γ) Κομπανία (1768-1772)

Το 1768 στην Κοζάνη λόγω διαφωνίας μονίμων κατοίκων της πόλης και αποδήμων ιδρύεται και δεύτερο σχολείο το επονομαζόμενο της Κομπανίας το οποίο λειτούργησε για τέσσερα έτη. Χρηματοδοτούνταν από τους Κοζανίτες εμπόρους της Ουγγαρίας. Επειδή η αυτοκράτειρα της Ουγγαρίας Μαρία Θηρεσία απαγόρευσε την εξαγωγή συναλλάγματος το σχολείο ελλείψει πόρων έκλεισε το έτος 1772. Τούτη την περίοδο στην μεν Στοά δίδασκε  ο Κύριλλος Βαρκούσης στη δε νέα σχολή ο Καλλίνικος ο ιεροδιάκονος. Λόγω της λεηλασίας που υπέστη η πόλη το έτος 1770 για ένα διάστημα το σχολείο έπαψε να λειτουργεί.

δ) Σχολείο Παγούνη[2] (1776-1799)

Το έτος 1775 ο εκ Κοζάνης έμπορος Δημήτριος Παγούνης με δραστηριότητα στη Λειψία διαθέτει τον εν Κοζάνη οίκον του για σχολείο και οι οικονομίες του διατίθενται για τη λειτουργία του. Διδάσκουν οι δάσκαλοι  Ιωάννης ο Αιτωλός ως το 1782, στη συνέχεια για ένα έτος ο Στέφανος Σταμκίδης. Το 1783 ο Ιωαννίτης ιερομόναχος της μονής Θεοτόκου της Ελασσώνος Αμφιλόχιος του Παρασκευά. Για επτά μήνες συνεχίζει ο Κοζανίτης Γεώργιος ο Παπαδόπουλος.
Επίσης ο Γεώργιος Λούιας συνεχίζει για δύο έτη. Παραιτήθηκε λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών καθότι το ταμείον του Παγούνη εξέλιπε και τα οικονομικά του κοινού ταμείου ήταν πενιχρά. Με την κατάληψη της Βενετίας υπό των Γάλλων εξηφανίσθησαν τα κατατεθέντα χρήματα και  το σχολείο παραμένει κλειστό.

ε) Ελληνικό Σχολείο –Νέον Σχολείο (1803-1913)-Διδασκαλείον (1914-1935)
Το ελληνικό σχολείο το οποίο αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα άνοιξε το 1803 με δάσκαλο τον Κοζανίτη Γεώργιο Ιωννάκη ή Καρακάση ο οποίος δίδαξε επί τρία έτη. Τον αντικατέστησε ο μαθητής του Χριστόδουλος Κλωνάρης εξ Ιωαννίνων. Με πρωτοστάτες το Χαρίσιο Μεγδάνη, τους αδελφούς Παπαδημητρίου και Τακιατζή κτίσθηκε νέο σχολείο όπισθεν του ιερού Βήματος του Αγίου Νικολάου όπου σήμερα το Δημαρχείο. Στη νέα σχολή δίδασκε ο Αμπελακιώτης Στέφανος Σταμκίδης, καλεσμένος από τους φιλοπάτριδες αδελφούς Τακιατζή   του οποίου πληρώνουν εξ ιδίων πόρων το μισθόν του.
Ο Στέργιος Δαρδούφας εκ Κοζάνης δίδασκε στη σχολή από το 1831 συνεχώς μέχρι το 1872. Στη σχολή συνεργάζετο μετά του Νικ. Τριανταφυλλίδου. Το 1844 ανέλαβε τη διεύθυνση της σχολής  για ένα έτος ο Γ. Ρουσιάδης. Το ίδιο έτος ο Παναγιώτης Μουράτης αφιερώνει για τα σχολεία της πατρίδας γρόσια 22.000. Ο Δημήτριος Αργυριάδης  εκ Σιατίστης διδάσκει τα έτη 1850-53 και 1858-1861. Επίσης οι Θεόδωρος Γ. Σαρχατλής εκ Κοζάνης 1851-1856 και πολλοί άλλοι όπως εκ Μαυραναίων Γρεβενών Νικόλαος ο Μαυρανιώτης 1873-1874[3].
Σημαντικοί σταθμοί της περιόδου τούτης ήταν η σύσταση  το έτος 1813 επί επισκόπου Διονυσίου ο «Οίκος Βελτιώσεως», η σημερινή δημοτική βιβλιοθήκη. Επίσης η αλληλοδιδακτική σχολή η οποία συνεστήθη το έτος 1832 υπό του εν Ελλάδι σπουδάσαντος Γεωργ. Μανακίδου και η Αστική σχολή του Αγίου Νικολάου το 1845 η  οποία ήτο αλληλοδιδακτική με πρώτο διδάσκαλο τον εκ Ζαγορίου Ιωάννη Αλεξιάδη η οποία στεγάζεται απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου εκεί που αργότερα στεγάσθηκε η Χ.Ε.Ν.
Ακόμη με την απελευθέρωση της περιοχής με τους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13 ιδρύονται στην Κοζάνη, το έτος 1914, Διδασκαλείο θηλέων (τριτάξιον) και αρένων (πεντατάξιον) τα οποία λειτουργούν με διάφορες μορφές ως το 1935.

στ΄)  Η εκπαίδευση του 1874

Από μία απάντηση προς του εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο για τα εκπαιδευτικά πράγματα της Επισκοπής Σερβίων με ημερομηνία 29 Ιανουαρίου 1874 λαμβάνουμε σημαντικές πληροφορίες για την εκπαιδευτική κατάσταση εκείνης της εποχής. Την απάντηση προς το Σύλλογο την έδωσαν οι Έφοροι των ελληνικών σχολείων.[4]
Δημοτικά Σχολεία: Τα δημοτικά σχολεία της περιφέρειας Κοζάνης είναι συνολικά πέντε, 4 των αρρένων και ένα των θηλέων. Στην πόλη της Κοζάνης υπάρχει αρρένων και θηλέων, 1 εις Βελβενδό[5], 1 εις Καταφύγιο[6] και 1 εις Σέρβια[7] στα οποία φοιτούν αναμίξ (μεικτό) άρρενες μετά των θηλέων.  Πλην τούτων σε ορισμένα χωριά της επαρχίας υπάρχουν γραμματοδιδασκαλεία στα οποία διδάσκονται οι παίδες των χωρικών απλή ανάγνωση και γραφή παρά των ιερέων. Ο αριθμός των μαθητών των γραμματοδιδασκαλείων είναι ικανός.
 Εφορία Σχολείων: Όλα τα παραπάνω σχολεία έχουν εφορία τους παρακάτω εφόρους. Στην Κοζάνη δύο ιατροί επιστήμονες Ιωάννης Ζ. Τσημηνάκης, Δημήτριος Στεργίου και τινές άλλοι κατά το μάλλον ή ήττον μέτοχοι παιδείας. Στο Βελβενδό οι κ. Γεώργιος Ζήσης, Ζήσης Εμμανουήλ και Χατζηζήσης. Στο Καταφύγιο οι κ. Δ. Κάλφας, Γ. Μπλάτζας και Ν. Νούλιας. Στα Σέρβια ο Ι. Θεοδώρου, Ι. Κωνσταντίνου και Δημ. Μαρίκος.
Διδάσκαλοι-Μισθός: Στην Κοζάνη στο μεν ελληνικό σχολείο[8] διδάσκουν τρεις διδάσκαλοι, στο δημοτικό των αρρένων έτεροι τρεις και στο θηλέων δύο διδασκάλισσες.
Στο ελληνικό σχολείο είναι οι εξής: Οι Ι. Ν. Καλοστύπης Σχολάρχης απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με μισθό 80 οθωμανικές λίρες. Χρίστος Δ. Γιαννόπουλος απόφοιτος επίσης της Φιλοσοφικής Σχολής με μισθό 75 οθωμανικές λίρες. Μάρκος Ν. Παυλίδης απόφοιτος Γυμνασίου έχων πτυχίο δημοδιδάκτου και πείρα ικανή με μισθό 4.500 γρόσια. Διδάσκαλοι του δημοτικού είναι οι εξής.: Ευάγγελος Ντιάφας (Διάφας), απόφοιτος γυμνασίου έχων πτυχίο δημοδιδασκάλου και πείρα ικανή με μισθό 4.500 γρόσια. Παπα Ιωάννης Νικολάου με πτυχίο δημοδιδασκάλου με μισθό 3.000 γρόσια και Στέφανος Βαρδάκας μαθητής της ενταύθα Σχολής με μισθό 1.500 γρόσια. Στο θηλέων η Αικατερίνη Παιδακίου με πτυχίο δημοδιδασκαλίσσης και Φωτεινή Παπά του Δημητρίου μαθήτρια του ενταύθα Παρθεναγωγείου.
Στο Βελβενδό στο ελληνικό σχολείο οι Νικόλαος Παπα Ευαγγελίδης ως Σχολάρχης με 5.000 γρόσια και Ν. Χ. Χατζηαντωνιάδης με 3.000 γρόσια. Στο δημοτικό ο Αντώνιος Ν. Χατζηγιάννης με 2.000 γρόσια.
Στο Καταφύγι οι Γ. Ρ. Παπαγεωργίου ως διευθυντής με 5.000 γρόσια και Ι. Αθανασιάδης με 2.000 γρόσια. Στα Σέρβια ο Αντώνιος Παναγιώτου με 3.000 γρόσια.
 Μαθήματα: Ελληνικό σχολείο: Στην Κοζάνη το ελληνικό Σχολείο έχει τρεις τάξεις την δε επομένη εξαμηνία θέλει προστεθεί και τετάρτη, επειδή όταν άρχισαν οι παραδόσεις δεν υπήρχαν μαθητές για την ανωτάτη τάξη ικανοί. Υπήρχαν μόνο δύο τους οποίους δίδασκε κατ’ οίκον ο Σχολάρχης Ι. Ν. Καλοστύπης[9]  ελληνικά μόνο, το Β΄ βιβλίο των Ιστοριών του Θουκυδίδη μετά πασών των δημηγοριών εκτός του Επιταφίου. Στην Γ΄ τάξη διδάσκονται Ελληνικά: Ξενοφώντος Απομνημονεύματα, ο Πανηγυρικός του Ισοκράτους και ο Κρίτων του Πλάτωνος. Στην αρχή του έτους έως να έλθουν τα αναγκαιούντα βιβλία διδάχθηκε ο Επιτάφιος του Λυσίου. Άπαντα ταύτα διδάχθηκαν μετά ικανής επιμελείας. Μαθηματικά: Θεωρητική Αριθμητική και Γεωμετρία. Ιερά Κατήχησις και Ιστορία εκκλησιαστική. Λατινικά: Βίοι εκ του Κορνηλίου Νέπωτος και Καίσαρος εκ των Γαλλικών πολέμων. Ιστορία: Αρχαία Ελληνική μέχρι αλώσεως της Κορίνθου μετά ιδιαιτέρας επιμελείας και εκτάσεως εις τους Μηδικούς πολέμους και τους χρόνους του Μ. Αλεξάνδρου.
Γαλλικά εκλεκτά τεμάχια εκ της χρηστομαθείας, Λαστίκ. Γεωγραφία ο Νέος Κόσμος μετά Μαθηματικής και Φυσικής Γεωγραφίας. Καθ’ εκάστη εβδομάδα δίδονται άπαξ μεν θέματα  εκθέσεως ιδεών.
Στη Β΄ τάξη Ελληνικά : Ο Πίναξ του Κέβητος[10] και η Κύρου Παιδεία του Ξενοφώντος μετά δεούσης αναπτύξεως, Μαθηματικά ολόκληρος η Πρακτική Αριθμητική. Γαλλικά: Ανάγνωσις και εξήγησις μικρών τεμαχίων. Γεωγραφία όλος ο παλαιός κόσμος. Ιστορία ο Μεσαίων και η Νεοτάτη Καλλιγραφία.
Στην Α΄ τάξη. Ελληνικά. Τα συνήθη μαθηματικά Αριθμητική πρακτική μέχρι των μεθόδων. Ιερά: Η Παλαιά Διαθήκη. Γεωγραφία, τα μεσημβρινά κράτη της Ευρώπης. Ιστορία Ελληνική και Ρωμαϊκή. Στη σχολή διδάσκεται και η τουρκική γλώσσα εις όλες τας τάξεις υπό Οθωμανού διδασκάλου Μεχμέτ εφέντη.
Δημοτικό: Στο Δημοτικό διδάσκονται Ανάγνωση, Γραφή, Αριθμητική, Γραμματική, Ελλην. Ιστορία, Κατήχησις, Ιερά Ιστορία, Γεωγραφία και Φυσική.
Παρθεναγωγείο: Στο Παρθεναγωγείο εις μεν την A΄ τάξη του ελληνικού διδάσκονται μαθήματα μεταξύ των α΄ και β΄ του ελληνικού κατά το εν Ελλάδι σύστημα. Εις δε το δημοτικό Ανάγνωσις, Γραφή, Αριθμητική, Γεωγραφία, Γραμματική, Ιερά Ιστορία και Κατήχησις. Στο Ελληνικό σχολείο Βελβενδού διδάσκονται στις τρεις τάξεις μαθήματα ανάλογα των τριών τάξεων Σχολαρχείου κατά το ελληνικό σύστημα. Στο Καταφύγι το Ελληνικό Σχολείο είναι συνηνωμένο μετά του δημοτικού και διδάσκονται τα ίδια μαθήματα στις δύο τάξεις όμοια  με τις α΄ και β΄ τάξεις του ελληνικού κατά τα εν Ελλάδι. Στα Σέρβια υπάρχει μία τάξη ελληνικού.

Πόροι των σχολείων: Κοζάνη. Οι πόροι ανέρχονται σε 32.000-35.000 γρόσια οι οποίοι προέρχονται από τόκους κτηματικών και συνεισφορών. Οι δαπάνες ανέρχονται στις 45.000, το δε έλλειμμα καλύπτεται δι’ ιδιωτικών εράνων.

Βελβενδός. Έξοδα 14.000 γρόσια. Οι πόροι προέρχονται από τα έσοδα των εκκλησιών και τόκων, το δε έλλειμμα καλύπτεται από εράνους.
Καταφύγι. Δαπάνες 10.000 γρόσια, πόροι όπως παραπάνω.
Σέρβια. Δαπάνες 7.000 γρόσια, πόροι όπως παραπάνω.

Μαθητές- κάτοικοι: Κοζάνη. Δημοτικό σχολείο 400. Θηλέων 150. Ελληνικό σχολείο 60. Κάτοικοι 7000. Βελβενδός. Δημοτικό σχολείο  250 μαθητές. Ελληνικό σχολείο 35. Κάτοικοι 5000. Καταφύγι. Δημοτικό σχολείο 80. Ελληνικό σχολείο 18. Κάτοικοι 1200. Σέρβια. Δε δίδονται στοιχεία. Σύμφωνα με την απογραφή του 1905[11] οι ελληνόφωνοι κάτοικοι ήταν 1000, οι βλαχόφωνοι 250 και οι Τουρκόφωνοι 2000. Οι μαθητές της αστικής σχολής Σερβίων (δημοτικό) με την ίδια απογραφή ήταν 139, του Βελβενδού 292, του Καταφυγίου 201 και της Κοζάνης 528. Ακόμη το 1519 στην πόλη των Σερβίων κατοικούσαν 49 μουσουλμανικές οικογένειες και 646 μη μουσουλμανικές.[12]
Αριστούχοι μαθητές: Εκ των μαθητών του ελληνικού σχολείου Κοζάνης οι κάλλιστοι είναι: παρά του Σχολάρχη κατ΄ οίκον διδασκομένου ο Ζήσης Νικολάου.
Από την Γ΄ τάξη ο Ι. Γκορτσούλης ικανός και εύπορος. Ο Αθανάσιος Κανάτσιος διακρίνεται για την επιμέλεια και ευφυΐα, είναι σεμνότατος αλλά τελείως άπορος. Για τούτο πίεσαν τον πτωχότατο πατέρα να μην αποσύρει αυτόν από το σχολείο. Ο Δημήτριος Θ. Χριστοδούλου σεμνότατος και επιμελέστατος αλλά τελείως άπορος. Εμμανουήλ Παππά  Δημητρίου σεμνός, επιμελής αλλά εις άκρον άπορος. Από τη Β΄ τάξη, ο Ν. Ρεπανάς και ο Παπά Γεωργίου ευδοκιμούν επί επιμελεία. Στην Α΄ τάξη ο κάλλιστος και κατά πολύ υπερακοντίζων τους συμμαθητές του αν και άπορος είναι ο Θεόδωρος Τζιάτζιος κοσμούμενος δια χρηστοτάτων ηθών και πνεύματος οξυτάτου, είναι ικανός. Πολλάκις βοηθά τον πατέρα του εις την  εργασία του χωρίς να αμελεί τα μαθήματά του. Στη συνέχεια ως προς την επιμέλεια έρχονται ο άπορος Στέργιος Τζέλιος ο οποίος πολλάκις στερείται χαρτιού και άλλων χρειωδών ευτελεστάτων κι ο Μήλιος Αλεξίου επιμελής αλλά εις άκρον άπορος.
Ληπτέα μέτρα: Όλοι οι παραπάνω μαθητές ως άποροι αλλά ευφυέστατοι αργά ή γρήγορα θα εγκαταλείψουν τη σχολή λόγω πενίας. Γνωστοποιούν τις ουσιώδεις ελλείψεις των διδακτικών βιβλίων δια τους απόρους και προτείνουν να δίδονται μικρές βοήθειες για τους απόρους μαθητές.. Η ουσιωδέστατη ανάγκη είναι η έλλειψη ικανού διδασκάλου της τουρκικής γλώσσας.

ζ)Γυμνάσιο ή Καμπαναριό

Ο αρχιερέας Ευγένιος[13] ως επίσκοπος Σερβίων και Κοζάνης το 1849 θέτει ως στόχο την ίδρυση γυμνασίου στην Κοζάνη. Τα χρήματα όμως ήταν λιγοστά. Η δωρεά του προκατόχου Βενιαμίν με 25.000 γρόσια στο ελληνικό σχολείο της Κοζάνης ήταν η αρχή. Οι έφοροι της Σχολής με επιστολές κινητοποιούν τους απανταχού Κοζανίτες. Ζητούν τη συνδρομή των. Μέσα σε δύο έτη συγκεντρώνεται ποσό 185.636 γρόσια αρκετά μεγάλο για την εποχή. Αντί όμως να ιδρυθεί γυμνάσιο, ανηγέρθη το καμπαναριό το οποίο σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης. Κόστισε 62.152 γρόσια και 37 παράδες με αρχιτεχνίτη τον Ανδρέα Κάλφα από την Εράτυρα.

η) Βαλταδώρειο Γυμνάσιο

Το έτος 1894 ο Κοζανίτης Λάμπρος Βαλταδώρος έμπορος στο Βουκουρέστι με διαθήκη αφήνει το ποσό των 10.000 λέι (500 εικοσόφραγκα Τουρκίας) με σκοπό την ανέγερση γυμνασίου στην Κοζάνη. Το σουλτανικό φιρμάνι εκδόθηκε το 1899. Το ίδιο έτος αρχίζουν οι εργασίες ανέγερσης. Τη χρηματοδότηση τη συνέχισε ο αδελφός του Βασίλης ως και άλλοι φιλόμουσοι Κοζανίτες. Τα εγκαίνια του γυμνασίου πραγματοποιήθηκαν στις 30-1-1901 κατά την εορτή των τριών Ιεραρχών παρουσία λαού απειροπληθούς.[14]





[1] Με πατριαρχική άδεια η έδρα της επισκοπής Σερβίων το 1745 μετατίθεται στην Κοζάνη και ο επίσκοπος τώρα λέγεται Σερβίων και Κοζάνης με πρώτο επίσκοπο το Θεσσαλονικέα Μελέτιο.
[2] Σήμερα η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να ενεργοποιήσει το Προεδρικό Διάταγμα 201 του 1998 περί συμπληρώσεως των επωνυμιών των σχολείων με προσωνυμίες για να τιμήσει ανθρώπους που πρόσφεραν τα μάλα στην εκπαίδευση του τόπου όπως τον Ιωάννη Παγούνη, τους αδελφούς Τακιατζήδες που με τις χορηγίες τους συντήρησαν σχολεία, βοήθησαν στην έκδοση βιβλίων Κοζανιτών συγγραφέων, τη Μητιώ Σακελλαρίου που πρώτη μετέφρασε θεατρικά έργα (βλέπε Βασίλη Αποστόλου. «Προτομές… σελ.120, 180». Παρουσίαση εφημερίδας  «Εν Μικροβάλτω-Προσωνυμίες σχολείων» Βασίλη Αποστόλου Εφημερίς «ΚΟΖΑΝΗ» 31-3-2008).
[3] Περισσότερα Παναγιώτη Ν. Λιούφη “Ιστορία της Κοζάνης”.
[4] Κώδιξ Επισκοπής 1863-1875. Περισσότερα Αποστόλου Βασίλη: Δυτικομακεδονικά Γράμματα 2009.
[5] Το πρώτο σχολείο λειτούργησε το 1774.
[6] Το πρώτο σχολείο λειτούργησε στις αρχές του 19ου αιώνα.
[7] Ο ιερομόναχος Νεόφυτος, συμμαθητής του Κονταρή, διηύθυνε τη Σχολή Σερβίων από το 1678 ως το 1694. Στ. Παπαδόπουλου «Εκπαιδευτική και κοινωνική δραστηριότητα…».
[8] Δίδονταν γυμνασιακές σπουδές.
[9] Εκ Δολιανών Πελοποννήσου. Με πρωτοβουλία του συνεστήθη σύλλογος μορφωτικός και εκπαιδευτικός “ O Φοίνιξ”
[10] Κέβης, Θηβαίος φιλόσοφος του 5ου αιώνος π.Χ,  μαθητής του Σωκράτη. Διάλογος με παιδαγωγικό περιεχόμενο. Το εξέδωσε ο Αδαμάντιος Κοραής στα Ελληνικά και Γαλλικά  στο τυπογραφείο Ι. Μ. Εβεράτου στο Παρίσι το έτος 1826.
[11] Γιάννη Αδάμου. Η Κοζάνη μέσα από τα ανέκδοτα αρχεία του Ελληνικού Προξενείου Ελασσόνος. Δυτικομακεδονικά Γράμματα 1994.
[12] Αθανασίου Γ. Τσαρμανίδη. Συμβολή στην Ιστορία της Επαρχίας Σερβίων. Τόμος Πρώτος σ. 26.
[13] Ο Ευγένιος γεννήθηκε στα Σέρβια. Διετέλεσε επίσκοπος Σερβίων και Κοζάνης από το 1849 ως το 1882 και Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης από το 1882 ως το 1889.
[14] Περισσότερα Βασίλη Αποστόλου “Προτομές-Ανδριάντες-Μνημεία Κοζάνης». Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης

Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012

4.ΑΡΧΑΙΡΕΣΙΕΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ 2012

ΑΡΧΑΙΡΕΣΙΕΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ

Προς τους Γρεβενιώτες της Κοζάνης
Σας προσκαλούμε στη Γενική Συνέλευση  του Συλλόγου που θα πραγματοποιηθεί στο Μπλιούρειο Ίδρυμα, (Σ.Μπλιόυρα 2) απέναντι από τον Άγιο Νικόλαο, ημιώροφος, στις 21 Μαρτίου 2012 και ώρα 17.00 έως 20.00 με θέματα ημερήσιας διάταξης τα ακόλουθα:

1.       Εκλογή προέδρου Γενικής Συνέλευσης- Εφορευτικής Επιτροπής
2.       Λογοδοσία Διοικητικού Συμβουλίου
3.       Οικονομικός Απολογισμός
4.       Έκθεση εξελεγκτικής Επιτροπής
5.       Προτάσεις
6.       Εκλογές για την ανάδειξη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου και της Εξελεγκτικής Επιτροπής

 ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ
1.Η ψηφοφορία θα αρχίσει μετά τη λήξη των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης.
2. Δικαίωμα ψήφου έχουν οι Γρεβενιώτες που μένουν στην Κοζάνη.  Συνδρομή  5  Ευρώ πληρώνεται  την ώρα της ψηφοφορίας
3. Τις εκλογές τις διεξάγει τριμελής εφορευτική Επιτροπή.
4. Οι ενδιαφερόμενοι για την υποψηφιότητα στο Διοικητικό Συμβούλιο και την Εξελεγκτική Επιτροπή, υποβάλλουν αίτηση στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης μέχρι τη Δευτέρα 19 Μαρτίου 2012 και ώρα 20.00, στο γραφείο του συλλόγου. Δικαίωμα υποψηφιότητας για το Διοικητικό Συμβούλιο και την Εξελεγκτική Επιτροπή έχουν μόνο όσοι έλκουν την καταγωγή  από τα Γρεβενά.
Πληροφορίες στα τηλέφωνα:  2461036480 Γραφείο Συλλόγου Σ.Μπλιούρα 2,  3ος όροφος. 2) Τηλέφωνο Γραμματέα: 6934872483 3) Τηλέφωνο προέδρου: 6973202830

Ο Πρόεδρος                                Ο Γ.Γραμματέας
Δημοσθένης Ταγάρας             Βασίλειος Αποστόλου

3,ΔΑΣΥΛΛΙΟΝ

ΔΑΣΥΛΛΙΟΝ
Επιμέλεια: Βασίλης Αποστόλου

Γενικά: Το Δασύλλιο (Μαγέρη) βρίσκεται ΒΔ των Γρεβενών σε απόσταση 35 χλμ. Από τα Γρεβενά και 30 χλμ. από το Τσοτύλι και σε υψόμετρο 980 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Πριν τη σημερινή του θέση το χωριό βρισκόταν 2 χιλιόμετρα ΒΔ το οποίο πυρπολήθηκε  πριν από τρεις αιώνες από τους κατακτητές. Χαρακτηριστικό του χωριού τα πέτρινα σπίτια  χτισμένα με πελεκητές πέτρες από τους έμπειρους Δασυλλιώτες τεχνίτες. ΄Το χορευτικό τμήμα του συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης έδωσε παράσταση στις 25 Ιουλίου 2011.

Οικονομία:Τα πλούσια βοσκολίβαδα ευνόησαν την κοπαδιάρικη κτηνοτροφία. Με το ποτάμι του Παλιομάγερου κινούνταν τρεις νερόμυλοι.

Εκκλησίες: α) Ιερός ναός Αγίου Νικολάου με το ψηλό καμπαναριό, ο οποίος ανηγέρθη το 1875. β)Εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής που πρωτοχτίστηκε το 1710. Επειδή κατέστη ετοιμόρροπη με δαπάνη του συλλόγου «ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΜΑΓΕΡΙΩΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΗΣ Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ» που ιδρύθηκε το 1910 χτίστηκε νέα το 1920. γ)Εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου το οποίο κτίσθηκε με δαπάνη των οικογενειών  του οικισμού «ΚΙΑΦΑ» που συμμετείχαν στην ίδρυση του νέου χωριού. δ) Εξωκλήσι του Αγίου Μηνά χτισμένο στα ερείπια του εγκαταλελειμμένου χωριού «ΠΑΛΙΟΧΩΡΙ» ε) εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου στη θέση του Παλιομανάστηρου σε απόσταση 1500 μέτρων βορειοανατολικά του χωριού. στ) Ακόμη υπάρχουν τα εικονοστάσια της Αγίας Παρασκευής, τρία (αρ.3) του Αγίου Γεωργίου , των Αγίων Πάντων. Αφιερωτές στην Ιερά Μονή Οσίου Νικάνορος έχουμε 1 της Α΄ Γραφής (1534) και τέσσερις της Β΄Γραφής (1692). Το χωριό αν και έχει ενοριακό ναό τον Άγιο Νικόλαο ωστόσο πανηγυρίζει στις 26 Ιουλίου, της Αγίας Παρασκευής, όπως πανηγύριζαν στις προηγούμενες θέσεις  του χωριού στο Παλιομάγερο και στο Παλιοχώρι.

Διοικητικά: Στοιχεία αρχικής αναγνωρίσεως: Κοινότης Μάγερ. Β.Δ 19-12-1918.Με τη σύσταση της Νομαρχίας Γρεβενών το 1964 αποσπάστηκε από την επαρχία Βοΐου. Εκκλησιαστικά ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης. Στις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου 1915  οι άρρενες κάτοικοι του χωριού ψήφισαν στο εκλογικό τμήμα της Καλλονής μαζί με τους οικισμούς: Μεσολούρι, Δέλνον (Πρόσβορον), Τρισκό (Τρίκορφο), Μπίσιοβον ( Κυπαρίσσι), Τσιράκι (Άγιος Κοσμάς), Βιβίστι (Εκκλησιά).

Σχολείο: Σχολείο λειτουργεί από το 1832 σύμφωνα με ενθύμηση του δάσκαλου Θ. Παπαβαρσαμόπουλου από Καληράχη Γρεβενών. Αρχικά στεγάστηκε στο νάρθηκα του Αγίου Νικολάου. Διδακτήριο ανηγέρθη το 1900 με συμβολή των κατοίκων, εκκλησίας και του συλλόγου « ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΜΑΓΕΡΙΩΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ» ο οποίος ιδρύθηκε το1893. Ανακαίνιση  του διδακτηρίου πραγματοποίησε ο σύλλογος «ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΑΣΥΛΛΙΩΤΩΝ Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ» με έδρα το Δασύλλιο ο οποίος ιδρύθηκε το 1976.

Ξενιτιά: Το άγονο, το ορεινό του εδάφους έστρεψε τους Δασυλλιώτες να στραφούν στην ξενιτιά και κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, Αμερική και κει να διαπρέψουν ως οικοδόμοι, εργάτες, μαραγκοί, επιστήμονες.

Πετρογέφυρα: Η γέφυρα μήκους 18 μέτρων και πλάτους 3 μέτρων χτίσθηκε το 1910 για διάβαση του ποταμού Παλιομάγερο, παραπόταμο του Πραμόριτσα,  με τη συνδρομή των κατοίκων του χωριού, των ξενιτεμένων  Δασυλλιωτών της Αμερικής, με εράνους των πλησιόχωρων χωριών, από έσοδα αρχιερατικής λειτουργίας στον Πεντάλοφο  του Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης Ιεροθέου. Ως αμοιβή για την κατασκευή της γέφυρας αποφασίστηκαν να δοθούν στους Ζουπανιώτες εργολάβους Νικόλαο Μπαμπαλή και Παύλο Μούρτζιο 75 οθωμανικές λίρες, δύο φορτία οίνου, τρία σφάγια και 10 οκάδες ρακή.

Πληθυσμός: 1913= 318. 1920=279. 1928=281. 1940=316. 1951=149. 1961=149. 1971=73.1981=79. 1991=84. 2011=43.

Πεσόντες: α) Μικρασιατική καταστροφή. Τα αδέλφια Πέτρος και Θωμάς Δημητρίου Γερασόπουλος. β) Κατοχική περίοδος 1941-1944. Βασ. Κων. Χαριζόπουλος, Παύλος Ευαγ. Σκόδρας και Θεόδωρος Θωμά Τζάμος γ) Εμφύλιος σπαραγμός 1946-49. Δημήτριος Ευαγ. Σκόδρας, Αναστάσιος Ευαγ. Σκόδρας, Στέργιος Νικ. Σκόδρας. Ελευθερία Στερ. Σκόδρα. Ευάγγελος; Κ.Τασιούλας, Ευάγγελος Στεργ. Τζάμος. Νικόλαος Χρηστ. Χαριζόπουλος.

Περισσότερα: 1)Αλέξανδρου Κ.Αδαμίδη. ΤΟ ΔΑΣΥΛΛΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ. Έκδοση της Φιλοπροοδευτικής Ένωσης Δασυλλιωτών Η Αγία Παρασκευή Θεσσαλονίκη 1989 σελ.96. 2)Τουριστικός Οδηγός Ν. Γρεβενών. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών 2002
.3) Κώστας Θ.Χαριζόπουλος «ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ Περιοχής Δασυλλίου Γρεβενών» Έκδοση Πολιτιστικού Συνδέσμου των Απανταχού Δασυλλιωτών «ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ»
4.Προσωπικό Αρχείο

Τετάρτη 7 Μαρτίου 2012

2.ΔΟΤΣΙΚΟ

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου


Γενικά: Το Δοτσικό (Δούτσικον, Ντουσκό, Ντουτσκό) απέχει από τα Γρεβενά 32 χιλιόμετρα. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1200 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, στον ανατολικό ορεινό όγκο της Πίνδου. Τα όριά του φτάνουν ως την κορυφή Σκούρτζια με υψόμετρο 1800 μέτρα. Το χωριό αποτελείται από δύο μαχαλάδες  τους οποίους χωρίζει ο Δοτσικιότης παραπόταμος του Βενέτικου ποταμού δίδοντας απαράμιλλη ομορφιά στο χωριό. Μεταξύ τους επικοινωνούν με πέτρινο γεφύρι το οποίο κτίστηκε το έτος 1804 από Γιαννιώτες μαστόρους. Σε μικρή απόσταση από το χωριό υπάρχουν ερείπια παλιότερων οικισμών στις θέσεις «Κιάφα», «Ζιάκα» και «Τσέρος». Κατοικείται κυρίως το καλοκαίρι από κτηνοτρόφους και παραθεριστές. Ο σκηνοθέτης Θ.Αγγελόπουλος γύρισε την ταινία «Μεγαλέξανδρος»στην τοποθεσία «Ογλάς» σε απόσταση 200 μέτρα από το χωριό.
Στον Κώδικα της Ζάβορδας της Μονής Οσίου Νικάνορος , 1600, γράφεται ως Ντουτζουκό με αφιερωτές 14. Επί Τουρκοκρατίας η κοινοτική έκταση ιδιοκτησιακά ανήκε σε Μπέηδες της Νεάπολης  οι οποίοι την πούλησαν στους Δοτσικιότες το 1859.


Διοικητικά: Στις πρώτες εκλογές μετά την απελευθέρρτωση στις 6 Δεκεμβρίου 1915 ψήφισε στο 11ο Εκλογικό τμήμα Ανασελίτσης με έδρα το Ζουπάνιον (Πεντάλοφος)  μαζί με τους οικισμούς Βρόστια (Α.Ανάργυροι), Σβόλιανη (Α.Σωτήρα), Μοιρασάνη (Μόρφη), Ντόλος (Βυθός), Λιμπόχοβο ( Δίλοφο), Μοιραλή (Χρυσαυγή), Πέτσιανη (Τριάδα), Τσάριστα ( Α.Θεόδωρος). Εκκλησιαστικά ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης.  Στοιχεία αρχικής αναγνωρίσεως ως Κοινότης Δουτσίκου, Β.Δ.19-12-1918.φεκ.α; 260/1918
Εκκλησίες: Ο Ναός του Αγίου Αθανασίου, διατηρητέο μνημείο,  ανηγέρθη το 1865, πολιούχος του χωριού. Μεταγενέστερη της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου είναι το εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, όπου και πανηγυρίζει.

Ασχολίες κατοίκων: Χωριό ποιμενικό με μετακινούμενα τα κοπάδια στη Θεσσαλία, Βόρειο Ήπειρο. Ονομαστοί ήταν και οι μαστόροι. Για την αλευροποίηση των δημητριακών λειτουργούσαν δύο νερόμυλοι. Οι αγωγιάτες εξυπηρετούσαν όχι μόνο το Δοτσικό αλλά και την ευρύτερη περιοχή μεταφέροντας εμπορεύματα στις παραδουνάβιες χώρες, αλάτι από τις αλυκές, τα υλοτομικά προϊόντα από τα δάση. Σήμερα στα παραδοσιακά καφενεία προσφέρεται σουγλιμάδα (κεμπάπ) με προβειο κρέας.

Πεσόντες: 1) Με μέριμνα του Πολιτιστικού Συλλόγου “Η Αγία Παρασκευή”με έδρα την Αθήνα τοποθετήθηκε αναθηματική στήλη με πεσόντες σε χώρο του Αγίου Αθανασίου. Σαραντάπορος Ελασσώνος: Επιλοχίας Νικολόπουλος Δ.Κ , 9-10-12. Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος: Δεκανέας Μπόκας Ανδρέας του Νικ. , 5-9-18. Δεκανέας Μπατζής Κων/νος του Ιωάννου , 15-10-1918. Στρατιώτης Γκισάκης Κων/νος του Δημ., 28-2-1918.Στρατιώτης Δημότσιος Χαρ.του Δημ. ,30-4-1918. Πέιος Γεώργιος του Κων. ,13-11-1918 Νασιούλας Αθανάς. Τπου Νικ. ,18-4-1922. Λάγγας Ιωάννης του Νικ. ,13-10-1921. Θεοδώρου Γεώργιος του Κων. 15-10-1920. Αλβανία: Ζήδρος Γεώργιος του Νικολάου ,30-1-1941. 2) Στέργιος Ιωάννου Βέρρας, 16-2-43. Αθανάσιος Κων/νου Παζιούλης , 16-2-43. Ιωάννης Κων/νου Παζιούλης, 16-2-43. Κων/νος Θωμά Παυλίκας, 16-2-43, Αθανάσιος Νικολάου Χαρμαντάς, 16-2-43 ΄Σκοτώθηγκαν στο Δομένικο Ελασσώνος.

Σμαήλ Αγάς: Ο Ισμαήλ Αγάς  το 1775 ερχόταν με το τσούρμο του από την Κόνιτσα, προκειμένου να καταπνίξει τις τοπικές εξεγέρσεις. Κοντά στο Δοτσικό στην περιοχή  «Σκάλα» οι Δοτσικιότες, 100 ντουφέκια,  του στήσανε ενέδρα  με αποτέλεσμα να τον σκοτώσουν τον ίδιο και τους συντρόφους του.

Πληθυσμός: Με την απογραφή του Προξενείου Ελασσώνος το 1904 οι κάτοικοι ήταν 250. 1913= 515.  1920 Δούτσικον =140. 1928 Δούτσικον=443. 1940 Δοτσικόν, το=444. 1951=3. 2001=187 κάτοικοι.

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 1)Το Δοτσικό. Γεώργιος Διον. Μπατζής. Έκδοση του Μορφωτικού Συλλόγου των απανταχού Δοτσικιοτών η ΣΚΟΥΡΖΙΑ Δοτσικό 1999
2)Τουριστικός Οδηγός Ν. Γρεβενών . Αναπτυξιακή Νομού Εβένων Β΄Έκδοση 2002
2) Βασίλη Αποστόλου. “Δυτική Μακεδονία 1912-1915” Κοζάνη 2009. Προσωπικό Αρχείο.




Δευτέρα 5 Μαρτίου 2012

3.Η ΙΔΡΥΣΙΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

Η ίδρυσις της Μητροπόλεως Κοζάνης
Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου 

            Στα βυζαντινά χρόνια μεγαλύτερη πόλη της περιοχής της Κοζάνης ήταν τα Σέρβια. Από τον 9ο αιώνα ως το 1745 λειτουργεί η Επισκοπή Σερβίων με έδρα τα Σέρβια η οποία υπαγόταν στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης.
            Με την κατάληψη των Σερβίων από τους Τούρκους στο τέλος του 14ου αιώνα εγκαθίσταται στην πόλη η πολιτική και στρατιωτική διοίκηση των Τούρκων κατακτητών. Οι μουσουλμάνοι των Σερβίων αυξάνονται με γοργό ρυθμό. Γρήγορα γίνονται πλειοψηφία. Οι χριστιανοί κάτοικοι χρόνο με το χρόνο εγκαταλείπουν την πόλη. Επιλέγουν για νέα κατοικία τους τα ορεινά χωριά της περιοχής και κυρίως τον οικισμό της Κοζάνης. Αποτέλεσμα όλων αυτών των μετακινήσεων ήταν ο χριστιανικός πληθυσμός των Σερβίων να μειωθεί σημαντικά και να ενισχυθεί αντίστοιχα της Κοζάνης.
            Έτσι  η έδρα της Επισκοπής Σερβίων το έτος 1745, επί Επισκόπου Μελετίου[1], μεταφέρεται στην πόλη της Κοζάνης κι ο τίτλος της Επισκοπής ονομάζεται «Σερβίων και Κοζάνης». Συνεχίζει να ανήκει στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης.
Στις 12 Απριλίου του 1877 ξεσπά Ρωσοτουρκικός πόλεμος. Οι Μακεδόνες επαναστατούν, οργανώνουν τοπικά κινήματα. Στις 19-1-78 ο ρωσικός στρατός φτάνει στην Ανδριανούπολη. Εκεί υπογράφεται Πρωτόκολλο που προέβλεπε την αυτόνομη ηγεμονία της Βουλγαρίας. Το εθνικό κέντρο αφυπνίζεται. Το ίδιο και το Πατριαρχείο. Τα επαναστατικά κινήματα στη Δυτική Μακεδονία οργανώνονται από την εκκλησία.
             Οι Δυτικομακεδόνες αντιδρούν καθολικά. Η επαρχία Κοζάνης διαμαρτύρεται όχι μόνο στρατιωτικά αλλά και διπλωματικά.  Μία τέτοια διαμαρτυρία η οποία αποτελεί σημαντικό ιστορικό κείμενο είναι καταχωρημένη στον  κώδικα της Επισκοπής Σερβίων-Κοζάνης  των ετών 1875-1889 σελ. 63 με τίτλο Αντίγρ. Αναφοράς προς ευρωπαϊκόν Συνέδριον. [2]

 «Φήμαι λυπηρόταται αφορώσαι την τύχην της προσφιλούς ημών πατρίδος Μακεδονίας κυκλοφορούσιν από τινος ενταύθα και λαμβάνουσιν οσημέραι υπόστασιν. Κατά τας φήμας ταύτας η πεφιλημένη ημών πατρίς Μακεδονία περιλαμβάνεται κατά το όλον ή το μέρος εν αγνοία ημών και παρά τας πανδήμους και ρητάς διαμαρτυρήσεις ημών και ιδίως την της 20ης Οκτωβρίου 1876. ην διηνθύναμεν δια της ανωτάτης ημών πνευματικής αρχής του εν Κωνσταντινουπόλει οικουμενικού Πατριαρχείου προς ους έδει εις την σχηματισθησομένην συνεπεία του ρωσοτουρκικού πολέμου ηγεμονίαν της Βουλγαρίας.
 Η λύπη ημών κατέστη αφόρητος και απελπιστική διότι τοιαύτη τις οροθέτησις της Βουλγαρίας ουδόλως δικαιολογουμένη απέναντι των Βουλγάρων μη κατακτησάντων δικαιώματι πολέμου την χώραν ημών δεν δύναται πιστεύομεν να επιτραπή ουδέ να γείνη εφ’ όσον ημείς ζώμεν και υπάρχομεν παρά την θέλησιν ημών προς μεγίστην περιφρόνησιν πάσης αρχής παντός δικαίου και των στοιχειωδεστέρων αρχών του διεθνούς νομίμου καθ’ ο ουδενί επιτρέπεται διαθέτειν περί λογικών όντων άνευ της θελήσεως αυτών και χωρίς να ληφθή υπ’ όψιν η θρησκεία και τα ήθη αυτών, η γλώσσα και τα αισθήματα αυτών, αι προσδοκίαι και αι παραδόσεις αυτών και η ιστορία αρχαία τε και νεωτέρα της πατρίδος αυτών. Άλλως τε το καταστήσαι του πέραν του Αίμου Βουλγάρους, οίτινες παρ’ ημίν ζώσιν ως επήλυδες[3] και ως ξένοι επιδραμόντες κατά διαφόρους καιρικάς περιστάσεις, κυρίους και Δεσπότας ημών. Και της Μακεδονίας, εστίν ημίν ούτω μισητόν και αποτρόπαιον ώστε και να σκεφθώμεν καν περί τούτου απεχθανόμεθα.
Εάν εξήρτητο αφ’ ημών να αποφανθώμεν περί της τύχης ημών και της προσφιλούς ημών πατρίδος Μακεδονίας εις ουδενός ημών τον νουν ήθελεν έλθει ποτέ αναμφιβόλως να ζητήσωμεν την προσάρτησιν ημών και αυτής εις την νέαν ηγεμονίαν της Βουλγαρίας, καθ’ όσον ως προελέχθη, υπάρχουσιν ιεροί δεσμοί, ους ουδέποτε λησμονεί τις, υπάρχουσι δεσμοί γλώττης και εθνότητος, θρησκείας και ιστορίας, αναμνήσεων και προσδοκιών συνδεουσών ημάς μετά των ομαιμόνων ημών και ουχί των πέραν του Αίμου επιδρομέων Βουλγάρων. Αλλ’ επί του παρόντος και επί τω ακούσματι  μόνω της μνησθείσης φήμης ερχόμεθα δια της παρούσης να διαμαρτυρηθώμεν πασών δυνάμεων  πανδήμως και ρητώς, ως και διαμαρτυρόμεθα, εναντίον της υπαγωγής της Πατρίδος ημών Μακεδονίας ή της επαρχίας ημών, τόπου όλως ελληνικού ιστορικώς και υπό πάσας τας απόψεις εις την νέαν ηγεμονίαν της Βουλγαρίας και να αξιώσωμεν, ίνα παραχωρηθή εις την αγαπητήν ημών πατρίδα την Μακεδονίαν σύστημα, διοικητικόν και πολιτικόν σύμφωνον τη θελήσει τοις εθίμοις και παραδόσεσιν ημών, εξασφαλίζον την τύχην ημών και  κεχωρισμένον και ανεξάρτητον όλως της νέας ηγεμονίας της Βουλγαρίας.
Στηριζόμενοι εις τε το δίκαιον και την εσχηματισμένην στερεάν απόφασιν ημών να μη ανεχθώμεν μηδέ προς στιγμήν την υπαγωγήν του τόπου ημών εις τους Βουλγάρους προ πάντων δε εις την δικαιοσύνην των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων και επιμαρτυρόμενοι τον Πανάγαθον Θεόν επί τη αποφάσει ταύτη οι υποφαινόμενοι κάτοικοι της επαρχίας Κοζάνης επαναλαμβάνομεν αύθις τας πανδήμους και ρητάς διαμαρτυρήσεις ημών κατά της ρηθείσης φήμης και παρακαλούμεν τας ευρωπ. Δυνάμεις μεριμνώσας  δια την εν Ανατολή παύσιν των αιματοχυσιών και δια την σωτηρίαν της ζωής και τιμής και ημών των εν Μακεδονία να μη παραδεχθώσι τοιαύτην οροθέτησιν της Βουλγαρίας.
Βέβαιαι ούσαι  ότι ούτω μόνον θέλουσι απομακρίνη του τόπου ημών χύσεως αιμάτων και βεβαίαν καταστροφήν αυτού απειλουμένου αφεύκτως εν περιπτώσει προσαρτήσεως της Μακεδονίας, εις την νέαν ηγεμονίαν της Βουλγαρίας.
Έν Κοζάνη τη 16 Φεβρουαρίου 1878.

Έπονται υπογραφή Κοζάνης και των χωρίων μετά των μουχταρικών σφραγίδων».
Δεν αναφέρονται τα χωριά.[4]
Δύο μέρες αργότερα στον Μπούρινο οι συγκεντρωμένοι επαναστάτες στις 18 Φεβρουαρίου του 1878 (2-3-78) σχηματίζουν την Προσωρινή κυβέρνηση της επαρχίας Ελιμείας με πρόεδρο τον Ιω.Κ. Γκοβεδάρο, Γραμματέα τον Α.Η.Πηχεών και μέλη τους Ζήσης Εμμανουηλίδης, Παπά Χριστόδουλος, Παπά Ιωάννης, Αθανάσιος Γρηγορίου. Αρχηγός των Επαναστατών ήταν ο Ι.Λιάτης.
Το Στις 19 –2-1878 στον Άγιο Στέφανο, προάστιου της Κωνσταντινούπολης,[5] υπογράφεται η συνθήκη του «Αγίου Στεφάνου». Οι Ρώσοι ως νικητές του Ρωσοτουρκικού πολέμου επιβάλουν τους δικούς τους όρους. Δημιουργούν τη Μεγάλη Βουλγαρία. Σ’ αυτήν συμπεριλαμβάνονται περιοχές της Μακεδονίας εκτός της Θεσσαλονίκης Χαλκιδικής. Στην περιοχή της Κοζάνης τα όρια φτάνουν ως τον Κόμανο της Πτολεμαΐδας.

            Αποτέλεσμα αυτών των διαμαρτυριών ήταν να συγκληθεί το Συνέδριο του Βερολίνου από την 1η Ιουνίου ως την 1η Ιουλίου του 1978. Μεταξύ των αποφάσεων ήταν η ίδρυση μεταξύ Δουνάβεως και Αίμου υποτελής στο Σουλτάνο Βουλγαρική ηγεμονία, ολόκληρος η Μακεδονία παρέμεινε στην Οθωμανική αυτοκρατορία και η παραχώρηση της Άρτας και Θεσσαλίας πλην Ελασσόνας στην Ελλάδα. Η προσάρτηση της Θεσσαλίας πραγματοποιήθηκε το 1881.

 Τότε ο Τούρκος Νομάρχης μετέφερε την έδρα της Νομαρχίας στα Σέρβια, «Επειδή δεν εθεωρήθη αξιοπρεπές ο Νομάρχης να συνεργάζεται μεθ’ απλού Επισκόπου, τη αιτήσει της Τουρκικής Κυβερνήσεως ο Επίσκοπος Σερβίων και Κοζάνης προεβιβάσθη εις Μητροπολίτην».[6]

Έτσι με τη Συνοδική απόφαση του  Πατριαρχείου, με ημερομηνία 10 Ιουνίου 1882, προήχθη σε Μητρόπολη επί οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄(1878-1884 και 1901-1910) κι ο Επίσκοπος Ευγένιος[7] σε Μητροπολίτη και η Μητρόπολη υπήχθη απ’ ευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.[8]

Σχετικό σημείωμα Κώδιξ Επισκοπής 1875-1889 σελ. 184[9] «Σήμερον Ιουνίου 10 Γράμματα Πατριαρχικά επίσημα καταφθάντα και Τόμος εκκλησιαστικός καταχωρηθείς εις νέο κώδικα ανακηρύττεται την τέως επισκοπήν του Αγίου Θεσσαλονίκης, Σερβίων και Κοζάνης εις Μητρόπολιν και τον ευκλεώς αρχιερατεύοντα προ 33ων ετών εις Μητροπολίτη … Κοζάνη 10 Ιουνίου 1882».
 
Με απόφαση της ελληνικής κυβερνήσεως, «Εν Σερβίοις συνιστάται Προξενείον Β΄ τάξεως εδρεύον αυτόθι ή εν Ελασσώνι». Το προξενείο λειτούργησε στην Ελασσόνα, 5 Ιανουαρίου 1882, παρά τις συνεχείς οχλήσεις των Τούρκων για μεταφορά του στα Σέρβια. Το ελληνικό κράτος επικαλούνταν την έλλειψη κατάλληλου κτηρίου στα Σέρβια.


[1] Ο Μελέτιος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Διετέλεσε επίσκοπος Σερβίων από το 1734 ως το 1745 και επίσκοπος Σερβίων και Κοζάνης από το 1745 ως το 1752.
[2] Με παρόμοιο κείμενο διαμαρτύρονται προς τις μεγάλες δυνάμεις στις 15-2-1878 οι Μουχτάρηδες και Δημογέροντες του τμήματος Σελίτσης (Εράτυρας), του Τσιρούσινου (Μικροκάστρου) και οι Επίτροποι του τμήματος Βογατσικού και Λοσνίτσης (Γέρμας). Αριστ. Κωστόπουλου. «Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ» σ.145.  Γεωργίου Μπόντα. «Η ΕΠΑΝΑΣΤΣΗ ΤΟΥ ΜΠΟΥΡΙΝΟΥ ΤΟ 1878 ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ» Ελιμειακά  Τεύχος31. Πιθανόν να εστάλη διαμαρτυρία κι από τους δημογέροντες Σιατίστης, Κωντσικού, Πέλκας, Δρυόβουνου.
[3] Έπηλυς= ο ερχόμενος σε κάποιον τόπο, αυτός που ήρθε πρόσφατα, ο ξένος, αυτός που ήλθε από αλλού. Κώστας Κουπιόκλης. « Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας». ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Αθήναι 2001
[4] Η αντιγραφή στον κώδικα κάλυψε ολόκληρη τη σελίδα και το περιθώριο. Ο αντιγραφέας δε θέλησε να χρησιμοποιήσει την επόμενη σελίδα. Έτσι δε γνωρίζουμε τους εκπροσώπους της πόλης της Κοζάνης και των χωριών της επαρχίας Κοζάνης που υπέγραψαν τη διαμαρτυρία.
[5] Ο κατάπλους του Αγγλικού στόλου στα παράλια της Κωνσταντινούπολης απέτρεψε την προέλαση του ρωσικού στρατού στην Πόλη.
[6] Ηλία Λαμπρέτσα: Κωνστάντιος Ματουλόπουλος. «Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΖΑΝΗΣ.» ΣΕΛ. 41 Προσφορά του βιβλίου από Έλλη Λαμπρέτσα η οποία είχε και την επιμέλεια του βιβλίου.
[7] Ο Ευγένιος γεννήθηκε στα Σέρβια το 1808. Διετέλεσε επίσκοπος Σερβίων-Κοζάνης από το 1849 ως το 1882 και Μητροπολίτης ως το 1889. Επί των ημερών του ανηγέρθη το καμπαναριό της Κοζάνης 1853-1854.
[8] Ιωάννη Δημόπουλου. «ΤΑ ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ» σελ.10
[9] Αρχεία Ν. Κοζάνης